Bestaand houtskelet binnenblad opnieuw verankeren

Historie houtskelet binnenbladen van spouwmuur constructies

De eerste (ons bekend en in Nederland toegepast) houtskelet binnenblad constructies, in combinatie met een gemetseld buitenblad van baksteen en daartussen een spouw, werden verankerd met verzinkt stalen spouwankers met punt-schroefdraad en haak. Deze spouwankers werden ingedraaid in de houten stijlen van het houten skelet doorheen de waterwerende en dampdoorlatende folie of in het hart van een houten stijl en/of naad tussen twee vochtwerende vezelplaten in met daarachter een houten stijl.

Spouwmuur constructie verankering

Het probleem met verzinkt stalen spouwankers is dat deze slijten en versneld roesten in een aanhoudend vochtig klimaat en daarom minder duurzaam zijn dan de gevelconstructie van gebouwen zelf. De levensduur van een gebouw werd destijds geschat op 60 tot 100 jaar en de levensduur van verzinkt stalen spouwankers was destijds 25 tot 35 jaar (opgave door de leverancier).

Destructief onderzoek

In anderhalf jaar tijd heeft Thor Logical gevelonderzoek verricht aan 7 verschillende gebouwen van ten hoogste 30 jaren oud waarbij houtskelet binnenbladen zijn toegepast met verzinkt stalen spouwankers. In alle situaties zijn bij deze 7 objecten eerst scheuren ontstaan in het metselwerk van buitenbladen die aanleiding gaven tot gevelonderzoek. 

In het kort komt het erop neer dat wij tijdens destructief onderzoek bij verschillende gebouwen verzinkt stalen spouwankers hebben aangetroffen met roest klasse 1 t/m 4 volgens BRL 2109 tabel of met een ander soort gebrek of ernstige en/of risicovolle tekortkoming.

Gevelinspectie Liebergerweg e.o. Hilversum -142

Naast onze waarnemingen met verzinkt stalen spouwankers bij houtskelet binnenbladen zien we ook dat verzinkt stalen kozijnankers zijn toegepast in het buitenblad van metselwerk. In enkele situaties hebben we volledig roestige kozijnankers aangetroffen met diameter afname met als gevolg dat metselwerk wordt opgedrukt en ruimte ontstaat op deze posities in de lintvoegen die deze situatie alleen zal doen verergeren en meer schade zal veroorzaken. 

Noodzaak spouwankers

Natuurkrachten hebben veel invloed op het buitenblad van een spouwmuur constructie en het eigen gewicht (massa) van het metselwerk heeft ook een belangrijk aandeel in krachten die op een gevel worden uitgeoefend. Daarom worden bij gevels met houtskelet binnenbladen veelal geveldragers toegepast waar metselwerk op wordt geplaatst tot een bepaalde grootte en verdiepingshoogte. 

Aangezien een houtskelet binnenblad onvoldoende stijf is (minder sterk dan een steenachtig homogeen substraat) en als buigslap wordt aangemerkt, komen alle krachten die invloed hebben op gemetselde gevels in deze situatie voor het grootste deel voor rekening van baksteen metselwerk buitenblad. Mede door onjuiste verankering door toepassing van kozijnankers in het buitenblad, bouwfouten en de hiervoor genoemde situaties met verzinkt stalen spouwankers, zullen eerder scheuren ontstaan in metselwerk van de buitengevel.

De verankering van buitenblad met binnenblad in situaties met houtskelet binnenbladen noemt men contourverankering waarbij spouwankers alleen in de houten stijlen mogen worden aangebracht, met uitzondering van houten stijlen rondom gevelvulling en randen (uiteinden van het houtskelet). 

Contourankerplan Houtskelet

In de bovenste 50cm en 100cm vanuit de hoeken van een gebouw mogen geen spouwankers worden toegepast in een houtskelet binnenblad. Uitzonderingen daargelaten zoals bij dilataties en specifieke constructiedetails.

Door hiervoor genoemde beperkingen en situaties met betrekking tot verankeren buitenblad metselwerk aan een binnenblad van houtskelet, zorgen deze soms ook voor problemen met geveldragers die door verschillende oorzaken onvoldoende geborgd zijn aan casco betonconstructie. 

Hoe lossen we dit probleem in heden en toekomst op?

Tegenwoordig worden bij spouwmuur constructies die bestaan uit een buitenblad van metselwerk en een binnenblad van houtskelet veelal roestvast rondstalen spouwankers toegepast van (A4) RVS 316 kwaliteit.

Dan hebben we het alleen nog maar over gebouwen met houtskelet binnenbladen waarbij verzinkt stalen spouwankers zijn toegepast. Deze gebouwen vormen een risico voor zowel de gezondheid als grote kans op ernstige gevolgen voor bewoners, gebruikers en passanten als de gevel zal bezwijken of zelfs al bij een enkele loskomende baksteen.

Kan gevelmetselwerk opnieuw worden verankerd aan bestaand houtskelet?

In de praktijk blijkt het lastig om vanaf de buitenzijde RVS Air Twist renovatie-spouwankers aan te brengen, je kunt immers niet exact zien waar de houten stijlen zich bevinden. De houten stijlen zijn soms niet dikker dan 38mm. Het aan de buitenzijde openmaken en verwijderen van bakstenen, het zoeken, nieuwe spouwankers aanbrengen en daarna de gevel weer netjes dichtmaken en afwerken is een kostbare en tijdrovende klus waarbij vaak ook een steiger nodig is.  

IMG_2452

Een eventueel alternatief op kleine schaal is het toepassen van RVS Air Twist renovatie-spouwankers die van binnen uit (vanuit de woning) worden geplaatst na het verwijderen van de afwerking aan de binnenzijde van kamers waardoor het houtskelet zichtbaar wordt. In sommige situaties kan zelfs de afwerking kamerzijde van het binnenblad intact blijven als goede resultaten worden geboekt met een hout-scan/detector en hierbij stijlen met voldoende dikte aanwezig zijn.

Om helemaal zeker te zijn van een goede en juiste verankering is het niet anders dan het compleet verwijderen van bestaand buitenblad (gevelmetselwerk) en een nieuw buitenblad op te metselen met nieuwe bakstenen waarbij tevens alle aansluitingen worden gecontroleerd en verbeterd waar nodig.

Instabiele gevels

Instabiele gevel

Wat te doen bij een instabiele gevel?

In deze situatie kwamen we aan op een locatie in Amersfoort waar kort ervoor een gevelonderzoek had plaatsgevonden door een ingenieursbureau. Zo stond er al een steiger voor deze kopgevel wat het onderzoek voor ons een stuk makkelijker maakte.

Het betreft een spouwmuurconstructie kopgevel met rondingen en waarbinnen in (in de spouwconstructie) op een hoogte van 10 meter boven terreinaansluiting een geveldrager staalconstructie is aangebracht waar een groot deel van het buitenblad (zichtbare gevel) op rust.

Het was de bedoeling om de situatie met kopgevel metselwerk te beoordelen en om een snelle methode te vinden om e.e.a. te herstellen. Nadat we eerst een korte visuele inspectie hadden uitgevoerd zagen we al snel een aantal zorgwekkende zwakke plekken en schades in verschillende geveldelen. Na een kort destructief onderzoek waarbij we over een groot deel in de spouw konden kijken, zagen we dat er geen constructieve verbinding meer aanwezig was met het binnenblad en al een deel metselwerk van de gevel boven de geveldrager aan het afschuiven was. Hierop zijn meteen de gemeentelijk bevoegde instanties en hulpdiensten door ons ingeschakeld en zijn we meteen begonnen met behulp van politie en gemeente om de doorgaande weg onder deze instabiele gevel af te zetten onder toezicht van de brandweer.

Intussen werd er opgeschaald naar een grotere afzetting van het gebied en kwamen betrokken aannemers en bouw- en woningtoezicht bij elkaar om de situatie met elkaar te bespreken en om tot een snelle veilige oplossing te komen.

Intussen waren wij (Thor Logical), inmiddels twee man sterk, samen aan het brainstormen gegaan met metselwerk onderaannemer Bohle om tot een goede oplossing te kunnen komen.

Instabiele gevel

In eerste instantie was nog sprake van het afpellen van de gevel (buitenblad), bij nader inzien leek het ons beter om eerst in overleg met een constructeur een tijdelijke oplossing te vinden om de instabiele gevel te stabiliseren. Hierna (bedachten wij samen) zou stapsgewijs het buitenblad van binnenuit verankerd worden aan een nieuw of aan het reeds bestaande binnenblad. Dit kon zelfs eenvoudig en snel worden uitgevoerd met de ‘renovatie spouwankers’ van Thor Helical. De aanwezige metselwerk onderaannemer was immers al TH gecertificeerd om deze TH Air Twist renovatie spouwankers te mogen plaatsen dus ging hij er direct mee aan het werk.

Mocht u te maken krijgen met instabiel gevelmetselwerk, loskomende gevel, gevaarlijke gevel, omgevallen gevel, loszittende bakstenen, losse geveldelen, vallende stenen of zelfs gevelmetselwerk schade door noodweer of calamiteiten? Wij (Thor Logical) handelen snel en zoeken voor u de beste en meest kostenbesparende oplossing tot behoud van uw gevel. 

Trekproeven Spouwankers

Trekproeven

Alvorens men (uit noodzaak of bij normaal gevelonderhoud) plannen heeft om nieuwe (renovatie)spouwankers te laten plaatsen in gevelmetselwerk, wordt geadviseerd om eerst een aantal gevalideerde trekproef testen te laten uitvoeren om specifieke informatie te verkrijgen van alle gevels (spouwmuurconstructie) van het gebouw.

Men dient zich af te vragen:

  • Wat is de spouwbreedte en welke spouwanker lengte heb ik nodig?
  • Waar bestaat het binnenblad uit en hoe sterk is deze?
  • Hoe sterk is het buitenblad (gevel)?
  • Hoeveel spouwankers moet ik plaatsen per vierkante meter?
  • Is de hechting van baksteen en mortel voldoende en is dit van belang?
  • Zit er (na)isolatie in de spouw en wat is de conditie en kwaliteit?
  • Is een Eurocode 6 berekening wel/niet verplicht of is meer onderzoek nodig in bepaalde situaties?
Door te testen met een trekmeter apparaat kunnen bovenstaande vragen snel beantwoordt worden.

Met een rapport kan men aantonen dat een gebouw weer veilig voor langere tijd mee zal gaan.

Natte Gevels en Consequenties

Doorslag Gevels

Veel gevels van metselwerk zijn onvoldoende bestand tegen neerslag en kunnen het vele vocht niet makkelijk kwijt. Het resultaat hiervan zorgt voor aantasting van de buitenschil en aansluitend hierop een ongezond binnenklimaat.

Ook spouwmuurconstructie gevels vallen hieronder. Als daar dan ook nog de spouwankers het begeven door slijtage en roesten, komt ook het veiligheidsaspect aan de orde.

Gevels met na-isolatie in de spouwmuurconstructies, die vooraf niet goed onderzocht en beoordeeld zijn, die niet voorzien zijn van een goede voegwerk kwaliteit en een water weerstand impregnant, vergroten juist de doorslag problemen, waardoor er sneller slijtage ontstaat met kans op onvoorziene herstelkosten.

Als er langdurige verzadiging optreedt en het vele vocht niet meer uit de spouwmuurconstructie kan zal de isolatie nat worden en sterk achteruit gaan, spouwankers zullen sneller roesten en hierdoor stuk gaan. Op de bakstenen kan vorstschade ontstaan en het metselwerk zal door het vele vocht gaan uitzetten met scheurvorming tot gevolg, waardoor nog meer water- indringing en verzadiging optreedt en isolatiewaarden sterk omlaag gaan. 

Het binnenklimaat zal hier ook sterk achteruitgaan met kans op vocht, koude en zelfs schimmel tot gevolg.

3 Tips:

  • Laat voorafgaand onderhoud aan de gevel de spouwmuur-constructie inspecteren als deze tenminste ouder is dan 1995;
  • Voorafgaand na-isolatie toe te willen passen een gevelinspectie laten uitvoeren; Niet alleen laten kijken in een spouw met een camera, laat de gevel open maken op meerdere posities en windrichtingen;
  • Laat nagaan of de spouwankers een functie hebben en de spouwmuurconstructie intact is.

Spouwmuur na-isoleren met gevolgen

Slecht Voegwerk
Natte Spouwmuur

Een oude spouwmuur na-isoleren met gevolgen. De opdrachtgever had besloten om de spouw te vullen met isolatiemateriaal. Het originele voegwerk is blijven zitten. De gevel is wel gehydrofobeerd. De spouw was, maar is niet meer geventileerd. Het resultaat nu is een zeer vochtige gevel en spouw. Bij de buren is de spouw niet na-geïsoleerd en droog. De spouwankers roesten erger en sneller dan bij de buren. Het voegwerk zit vol scheurtjes en deze oude mortel sluit niet meer aan op de baksteen. Het hydrofoberen haalde hier weinig uit omdat dit soort impregnanten niet scheuroverbruggend zijn.

Spouwankers vervangen

afgebroken spouwanker

De noodzaak om spouwankers te laten vervangen is groter dan ooit. Het klimaat veranderd en onze gebouwen verouderen mee. Stormen laten gevels bezwijken. Vaak blijft het bij materiële schade, soms vallen er slachtoffers. 

Spouwankers vervangen door het laten plaatsen van RVS renovatie spouwankers is de beste oplossing. Waar de originele spouwankers een minimale levensduur hadden van 25 jaar, hebben nieuwe renovatie spouwankers van roestvast staal een minimale levensduur van 50 jaar. Een eenvoudig destructief gevelonderzoek kan snel uitwijzen wat de conditie van uw spouwmuurconstructie en spouwankers is. Naast het roesten van spouwankers zijn er tegenwoordig veel meer factoren die bijdragen aan snelle veroudering en slijtage van huidige spouwankers. 

Zie hier meer informatie over renovatie spouwankers 

Na-isolatie in spouwmuurconstructies

spouwanker onderzoek
spouwonderzoek en na isolatie

Sinds de jaren 60 van de vorige Eeuw werden spouwmuurconstructies standaard uitgevoerd van woningen bij uitbreiding en stadsvernieuwing.  De Rc-waarde van een gevel stelde destijds weinig voor; 1 (m²K/W).” De oplossing (dacht men) in het begin van huidige Eeuw was na-isoleren van de spouwmuur. De spouwmuurconstructie op de afbeelding van een complex uit 1967 heeft een spouwdiepte van 50mm. Hier heeft men een foam ingeblazen waardoor er geen sprake meer is van bewegende lucht en ventilatie in de spouw. Door het verplaatsen van het dauwpunt (bouwfysica) binnen in de spouwmuurconstructie, zijn de spouwankers sneller gaan roesten. Op de afbeelding een draad spouwanker die ook nog eens te lang is. Per vierkante meter zijn hier te weinig spouwankers aangebracht. Meer weten? Neem contact met ons op!

Spouwmuur Onderzoek Flats

Gebouwenonderzoek
Spouwmuur Onderzoek flats

Bij de traditionele bouw en meest voorkomende bouwmethoden zoals we die kennen (spouwconstructie met baksteen gevelwerk), hanteert men een levensduur verwachting van tussen de 60 en 100 jaar. Sinds vorige Eeuw, in de jaren 30 tot 50, was de te verwachten levensduur 30 tot 40 jaar. Deze laatstgenoemde was ook de levensduur verwachting van de aangebrachte spouwankers destijds. Sinds eind jaren 50 werden er ook meer en meer spouwankers aangebracht, waarbij dit in die tijd opliep tot maximaal 2 ankers per vierkante meter. De spouwanker leverancier gaf destijds aan dat de maximale levensduur van zijn spouwankers 25 tot 35 jaar zou zijn, afhankelijk van de positionering in de gevels en windrichtingen. Echter is er veelal niks meer gedaan aan deze constructieve verbindingen van binnen- en buitenblad met spouwankers. Daar komt nu verandering in vanwege aanpak noodzakelijk onderhoud aan gevels en maatregelen om energetisch te verduurzamen.

Spouwmuur Onderzoek Met Hoogwerker

IMG_1629

Alle complexen tot vijf verdiepingen hoog die gebouwd zijn na 1950 en hoge flats en/of woonblokken van 10 verdiepingen of meer die gebouwd zijn na 1963, komen nu (volgens wet en regelgeving) in aanmerking voor een diepgaand gebouw-veiligheidsonderzoek. Deze dienen vanaf heden uitgezet te worden door de gebouweigenaren zelf, waarbij de aandacht hierop extra wordt benadrukt vanwege zijn/haar verantwoordelijkheid, mocht het mis gaan zoals het instorten van een gevel of brand. De wetgeving hieromtrent heeft de overheid per 2014 uitgezet, maar is enigszins stil komen te vallen. Wel worden gebouweigenaren nu meer en meer onder druk gezet door gemeenten en overheden om aan de slag te gaan met de veiligheid en stabiliteit van gebouwen. Dit kan men ondervangen door het in bezit hebben en kunnen overhandigen van een gedegen (gevalideerd) onderzoeksrapport en het uitvoeren van alle noodzakelijke maatregelen zoals omschreven in desbetreffende rapportage. Met het aantonen d.m.v. onder andere deze documentatie kan men voorkomen dat een boete of dwangsom wordt opgelegd aan gebouweigenaren of vastgoedbeheerders.