Het afschilferen van de baksteenhuid komt eerder voor in situaties met hoge vochtbelasting en/of waar voegwerk ooit plaatselijk is vernieuwd, wat is hier aan de hand?
In een aantal situaties hebben we kunnen vaststellen dat deze baksteen soorten en kwaliteiten destijds al niet geschikt waren voor gevelmetselwerk. Hardgrauw baksteen kwaliteit is al meer dan honderd jaar de norm en standaard geschikt voor gevelmetselwerk bij grotere bouwwerken, de soorten die we hier aantreffen (afbeeldingen), waarbij het oppervlak afschilfert en verpoederd, zijn helaas van inferieure kwaliteit. Hoe komt dat?
Met de buis van Karsten wordt de permeabiliteit gemeten, in dit geval het opnemen van water onder bepaalde druk door zowel mortel als bakstenen.
Op de afbeelding rechts absorbtie metselwerk.
De bakstenen zijn in deze situaties gemaakt van een magere kleisoort waaraan zeer fijn zand is toegevoegd of eerder kleipoeder. Deze klei samenstelling heeft men gevormd in een mal, daarna gedroogd en weer daarna gebakken in een steenoven. Deze bakstenen werden in de steenoven niet al te hoog verhit, om te voorkomen dat al tijdens het bakken scheuren zouden ontstaan. De celstructuur van deze inferieure baksteen kwaliteit is minimaal ten opzichte van een standaard hardgrauw baksteen kwaliteit. Daarom nemen deze inferieure bakstenen minder water op, omdat ze namelijk minder poreus zijn en toch niet al te hard en sterk zijn. Daar komt wel bij dat deze inferieure bakstenen (qua toepassing) minstens 70 jaar hun dienst bewezen hebben en dat deze stenen door normale degradatie steeds minder poreus geworden zijn (dichtslibben van cellen).
Nemen we in ogenschouw de regelmatige en verhoogde waterbelasting op het voegwerk (eveneens 70 jaren oud), dan wordt het hemelwater nog redelijk opgenomen door de mortel zelf maar kan het vocht in de gevel nauwelijks nog door het bakstenen metselwerk terug transporteren en drogen aan het buitenklimaat. Het metselwerk in deze situatie is overigens nimmer gehydrofobeerd, toch zien we matige absorbtie tijdens testen met de Karsten buis op de bakstenen zelf. Wanneer wordt het schadebeeld dan groter?
Het schadebeeld wordt groter zodra voegwerk vervangen wordt bij bepaalde inferieure bakstenen (zoals in deze situaties met het afschilferen en verpoederen van bakstenen) en waarna vochttransport terug uit de muur naar het buitenklimaat wordt belemmerd door vernieuwde voegmortel en vochtverzadiging optreedt langs de baksteen- buitenranden.
Wat nu wel en wat niet!
Wat wel:
- Eerst inventariseren; waar (posities), waarom (oorzaken), algemene integriteit (factoren)
- Stenen laten beproeven en testen in laboratoria (minstens twee verschillende laboratoria)
- Gevelmetselwerk schoonspoelen, ook niet zachtreinigen met water
- Geen bakstenen mechanisch verwijderen
- Geen voegmortel mechanisch verwijderen
- Geen steenversteviging toepassen (minimale porositeit)
- Geen buitenisolatiepakket en afwerking aanbrengen met lijm en ankers aan metselwerk (loslaten ondergrond)